Φονταμενταλισμός-Πολιτικός Δογματισμός και Ιδεοληψίες

                  Απ’ αφορμή την επίθεση των ισλαμοφασιστών στο σατυρικό περιοδικό Charlie Hebdo και τη δολοφονία δημοσιογράφων και αστυνομικών αλλά και τον τραυματισμό ακόμη περισσοτέρων, θεώρησα ότι είναι σκόπιμο (έστω κι εν μέσω προεκλογικής περιόδου) να συνοψίσουμε και να πραγματοποιήσουμε μια εν γένει προσέγγιση στον κάθε είδους φονταμενταλισμό με τον τρόπο που ίσως θα θελε και η ίδια η εφημερίδα προσεγγίζοντας ταυτόχρονα και τον πολιτικό και ιδεολογικό δογματισμό και τις ιδεοληψίες.

                Σύμφωνα λοιπόν με τον όρο «Φονταμενταλισμός» (θεμελιωτισμός) νοούνται οι τάσεις εμμονής σε θρησκευτικά βιώματα του παρελθόντος οι οποίες αποτελούν το ανάχωμα σε κάθε είδος νεωτερισμό ή θρησκευτική αλλαγή. (Αποστόλος Β. Νικολαΐδης, Κοινωνιολογία της Θρησκείας, εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2007, σελ 290). Οι Θρησκείες είναι εύκολο να εκφραστούν με φονταμενταλιστικές ακρότητες, διότι ξεκινούν από αξιώματα τα οποία δεν είναι συζητήσιμα καν για κανέναν ακόλουθο της. Θρησκείες όπως ο Χριστιανισμός, ο Καθολικισμός, ο Ιουδαισμός, ο Ινδουισμός, αλλά κυρίως στις μέρες μας ο Μουσουλμανισμός έχουν να επιδείξουν μαύρες σελίδες στην Ιστορία τους. Πρόκειται για σελίδες γεμάτες αίμα θρησκευτικών αντιπάλων, αλλά και αθώων ανθρώπων.

                Ο Μουσουλμανικός φονταμενταλισμός παρουσιάζει ραγδαία αύξηση στην Ανατολή αλλά και στην Αφρική αλλά και στα Ευρωπαϊκά κράτη. Κανείς δε νοείται να ξεχνά ότι αυτά τα φονταμενταλιστικά στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν από τις εξουσίες του σύγχρονου Δυτικού κόσμου για να πολεμήσουν εξουσίες που θεωρούσαν αντίπαλες όπως του κομμουνιστικού Αφγανιστάν, του καθεστώτος του Χουσεΐν στο Ιράκ, του Ασαντ στη Συρία. Αλλά όπως και η προσπάθεια ανάπτυξης των σκεπτόμενων μηχανών από τους ανθρώπους μπορεί να είναι η αφορμή για την εξαφάνιση του ανθρωπίνου είδους κατά τον Stephen Hawking (Καθημερινή 03-12-2014, «Χόγκινγκ: Απειλή οι σκεπτόμενες μηχανές»), έτσι και οι φανατισμένοι άνθρωποι οι οργανωμένοι σε θρησκείες, στην αρχή χειραγωγούμενοι από μια ιδέα και από θεμελιωτικές πηγές καταντούν στο τέλος μη ελέγξιμοι και είναι δυνατόν να στραφούν ενάντια στην ανθρωπότητα. (βλ. εργασίες σε διαφορετικό προσανατολισμό η κάθε μία: (Θανάση Παπαρήγα Μια μαρξιστική προσέγγιση στον «ισλαμικό φονταμενταλισμό»” στο «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» – ΚΟΜΕΠ τεύχος 1, του 1996) - Κωνσταντίνος Κωστογλούδης, «Εμφάνιση, Αίτια, Εξέλιξη του Θρησκευτικού φονταμενταλισμού και επιρροή του στις Διεθνείς σχέσεις (Παγκοσμιοποίηση – Τρομοκρατία)» Αθήνα 2012)

                Ο Μουσουλμανισμός ως θρησκεία δίνει την ευχέρεια από τους ριζοσπάστες ισλαμιστές που μετατράπηκαν σε πολιτική οντότητα της παρερμηνείας θεμελιωδών αξιών του. (John L. Esposito, «The Islamic Threat, Myth or Reality», Oxford University Press, New York 1999)

Το κοράνι είναι έτσι δομημένο σε «σουρίες» . Ο Ιερός πόλεμος (Τζιχάντ) σήμερα είναι το κυρίαρχο δόγμα του, ενώ αντίθετα όπως σημειώνει ο Κωστογλούδης «ερμηνεύεται ως η μάχη ενάντια στο κακό, η αυτοπειθαρχία, μέσα από την οποία οι πιστοί ακολουθούν το θέλημα του Θεού για να γίνουν καλύτεροι μουσουλμάνοι.» Ο ίδιος σημειώνει περιπτώσεις Ιερών πολέμων θρησκειών όπως του Καρλομάγνου, των Σταυροφοριών κ.αλ. (Κωστογλούδης 23). Τα δημιουργήματα των θρησκειών οι άυλοι Θεοί και οι ακόλουθοί τους απελευθερωμένοι επιμένουν στις θεμελιακές αξίες τους. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος στις επιστολές του υποβίβαζε για παράδειγμα τις γυναίκες και θεωρούσε τουλάχιστον ως απαραίτητο γεγονός την κάλυψη της κεφαλής τους. Ο Χριστιανισμός όμως μεταβλήθηκε και επιβίωσε γιατί κατάφερε να προσαρμοστεί στις συνθήκες. Απέβαλε όσο του επέτρεπαν οι θεμελιακές αξίες του, το φονταμενταλιστικό στοιχείο αποστασιοποιήθηκε από την πολιτική εξουσία σιγά – σιγά και περιορίστηκε σε τμήματα της κεφαλής της εκκλησίας. Αντίθετα ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός που έχει εξελιχθεί σε πολιτικό κίνημα, την όποια επικαιροποίηση των θεμελιωδών αξιών τη θεωρεί παράβαση και την τιμωρεί σκληρά ερμηνεύοντας κατά το δοκούν το κοράνι.. Η διαφορά του ως θρησκεία με τον Χριστιανισμό αλλά και με άλλες θρησκείες είναι ότι κατάφερε να διαδώσει την πίστη στις θεμελιακές αξίες, τις φονταμενταλιστικές σε μεγάλα τμήματα ανθρώπινου πληθυσμού τα οποία αποκαμωμένα από την οικονομική, πολιτιστική, κοινωνική και παγκόσμια ένταξη βρήκαν στήριγμα σε φονταμενταλιστικά θρησκευτικά μορφώματα. Μετατράπηκε έτσι ο Ισλαμισμός σε ακραία πολιτικά κινήματα.

Όμως δεν υπάρχει μόνο στο «σύμπαν» των θρησκειών ο φονταμενταλισμός. Στην εποχή που ζούμε υπάρχει και ιδεολογικός - πολιτικός φονταμενταλισμός δηλαδή τον δογματισμό ή τις ιδεοληψίες που μπορούμε να τον ονομάσουμε έτσι για να τον ξεχωρίσουμε από τις θρησκείες Αυτός ο πολιτικοιδεολογικός φονταμενταλισμός ή αλλιώς ο δογματισμός και οι ιδεοληψίες κατηγοριοποιούνται είτε βάσει των θεμελιακών ιδεών που εξελίσσονται σε δόγματα χωρίς όμως πάντα σε πρακτικό επίπεδο να σημαίνει κάτι, είτε σε απλές ιδεοληψίες που φρενάρουν οποιαδήποτε νεωτεριστική αντίληψη.

Ως νεότευκτο φρούτο σήμερα ακμάζει ο δογματισμός των φασιστών (βλ. Λεπέν, Μιχαλολιάκος και οι συμμορίες τους) που έχει κατορθώσει να εγείρει τα πιο ακραία ένστικτα του ανθρώπινου είδους.(ξενοφοβία, ομοφοβία αλλά και επιθέσεις κατά της ανθρώπινης ύπαρξης βλ. κακοποιήσεις μεταναστών ή δολοφονίες όπως αυτή του Π. Φύσσα) Δεν αξίζει καν να μιλήσουμε περισσότερο για το κάθε είδους φασισταριό που οι συμπολίτες μας του έδωσαν εν λευκώ βήμα στη βουλή. Μια κατάσταση που ίσως θα ’πρεπε να μας προβληματίσει όλους μας από πολύ νωρίτερα.

Ακολουθεί ο δογματισμός των φιλελευθέρων οι οποίοι κινούνται από τη δεξιά έως την κεντροαριστερά. Οι θεμελιακές αξίες σ’ αυτή την ιδεολογία είναι αξίες που δημιουργήθηκαν ή επαναδημιουργήθηκαν για την ακρίβεια και ονομάστηκαν μεταρρυθμίσεις ή εκσυγχρονισμοί, σε μια προσπάθεια να περισώσουν μια κοινωνία και οικονομία, τις οποίες αυτοί ήταν οι δημιουργοί. Αυτή η ιδεολογία παραπαίει και παραγκωνίζει μεγάλα τμήματα ανθρώπινου πληθυσμού στη φτώχεια μέσω της μείωσης της δημοκρατίας. Ο Κριστιάν Λαβάλ σε συνέντευξή του στην Il manifesto σημειώνει: «Με τον νεοφιλελευθερισμό όμως η πολιτική σφαίρα διαμορφώνεται αντιγράφοντας το υπόδειγμα της οικονομικής πραγματικότητας και όχι μόνον υπερασπίζεται τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων και των μεγάλων επιχειρήσεων, αλλά μετασχηματίζει ολόκληρη την κοινωνία σε ένα πεδίο ολοκληρωτικά υποταγμένο στο βασίλειο της καπιταλιστικής ορθολογικότητας. Σήμερα η πολιτική εμφανίζεται όλο και περισσότερο εναρμονισμένη με τη λογική του ανταγωνισμού. Η «ανταγωνιστικότητα» γίνεται η υπέρτατη πολιτική αρχή, ενώ αρχές όπως τα «δικαιώματα του πολίτη» και η «αλληλεγγύη» εξαφανίζονται όλο και περισσότερο από το προσκήνιο». (αναδημοσίευση Left, 30-08-2014) Η αλήθεια είναι ότι ο μόνος δρόμος που επαγγέλλονται οι νεοφιλελεύθεροι εμμένοντας ιδεοληπτικά είναι η περισσότερη φτώχεια, το λιγότερο κράτος, τα περισσότερα κέρδη.

Για να επικαιροποιήσουν τις θεμελιακές αξίες τους οι δογματικοί νεοφιλελεύθεροι που συμπεριλαμβάνουν στη χώρα μας και νεότευκτα κόμματα του ονομαζόμενου κέντρου προχωρούν σε συγκεκριμένες πράξεις καταστρατήγησης των ανθρωπίνων και συνταγματικών δικαιωμάτων, στη νομική υποστήριξη του δόγματός τους, στην υπεράσπιση των ανθρώπων του πλούτου. Αμφισβητούν κάθε είδος κεκτημένο ακόμη και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, αφού προκαλούν ή συμμετέχουν ενεργά σε πολεμικές συρράξεις. Τα δόγματα των νεοφιλελευθέρων γίνονται πράξεις όταν κατέχουν την εξουσία η οποία περιλαμβάνει ανθρώπους σαν την Μέρκελ και το καπετανάτο της ΕΕ, τον Ομπάμα, και στα καθ’ υμάς Σαμαράς, Βενιζέλος, Βορίδης, Γεωργιάδης, Μπαλτάκος και πολλοί άλλοι. Στα πλαίσια αυτά η δογματικοί φιλελεύθεροι συναντώνται με θεμελιακές αξίες της ακροδεξιάς γιατί επιστρέφουν στο παρελθόν και χρησιμοποιούν παραδείγματα από αυτό. Προχωρούν σε υβριστικού τύπου αντιμετώπιση των ιδεολογικών τους αντιπάλων και αποκρούουν το διάλογο.

Υπάρχει όμως (προσπαθώντας να είμαι αντικειμενικός) και ένας ιδιόρρυθμος αριστερός δογματισμός που θεωρεί ότι κατέχει τη μια και μοναδική αλήθεια και είναι ενάντια στη κάθε νεωτεριστική επικαιροποίηση των αξιών της αριστεράς. Αυτός ο δογματισμός χωρίζεται σε δυο κατηγορίες, λαμβάνοντας υπόψη βεβαίως ότι ευτυχώς δεν έχει καταλήξει να είναι ακραίος στη χώρα μας, αλλά εκεί που είχε την εξουσία (βλ. «υπαρκτός σοσιαλισμός») κατάφερε να προχωρήσει και σε ακραίες πράξεις.

Ποιες λοιπόν οι περιπτώσεις στην αριστερά; Η πρώτη έχει να κάνει με έναν οργανωμένο και καλά σχεδιασμένο δογματισμό από την ηγεσία του ΚΚΕ ο οποίος διατρέχει την συντριπτική πλειοψηφία των μελών, αλλά και την πλειοψηφία των ψηφοφόρων τους και αποκρυσταλλώνεται στον όρο «σοσιαλισμός» ακόμη και αν είναι ανάγκη με τη μορφή του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ανθρώπων στελεχών ή βουλευτών του ΚΚΕ που δεν παράγουν πολιτική αντιπαράθεση αλλά προχωρούν σε χαρακτηρισμούς και μάλιστα υβριστικούς κυρίως σ’ εκείνους που είχαν ιδεολογικό δεσμό μαζί τους. Πιθανώς γιατί αυτός ο δογματισμός δεν ανέχεται καμιά αμφισβήτηση από παραβάτες των θεμελιακών του αξιών. Πρώτα τιμωρούνται οι παραβάτες με σκληρό τρόπο και μετά ακολουθεί ιεραρχικά η πάλη με τον ιδεολογικό αντίπαλο.

Ακόμη μια περίπτωση έχει να κάνει με τα τμήματα της υπόλοιπης αριστεράς, τα οποία εκφράζονται είτε συλλογικά είτε προσωπικά φέροντας ως όπλο κάποιες από τις μοναδικές τους αλήθειες. Εδώ είναι καταλύτης η ριζοσπαστική αριστερά και δεν εννοώ μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και άλλους κομματικούς φορείς οι οποίοι προσπάθησαν και προσπαθούν να επικαιροποιούν τη θέση τους μέσα στη κοινωνία. Και είναι καταλύτες γιατί προσπάθησαν και προσπαθούν να δημιουργήσουν το υπόβαθρο του δημοκρατικού διαλόγου, της έκφρασης της άλλης άποψης. Πολλές φορές αναφερθήκαμε από αυτό το ιστολόγιο σε περιπτωσιολογίες ανθρώπων ή συλλογικοτήτων, οι οποίοι στο όνομα της υπεράσπισης της κομματικής ή προσωπικής αλήθειας, στο όνομα της αριστεράς, προχώρησαν σε άνευ όρων επιθέσεις ή χαρακτηρισμούς τις περισσότερες φορές υβριστικούς, ειρωνικούς και σπανίως πολιτικούς. Κάποιοι από αυτούς θεωρούν την ευγένεια αστικό προνόμιο, ενώ το όπλο του προσωπικού τους αλάθητου μετατρέπεται εύκολα σε υφέρπουσα δογματίλα και καθαρή ιδεοληψία.

Δεν έχουμε (αλλάζω το πρόσωπο εδώ) ως αριστερά καταφέρει παρά τα λεχθέντα και τα επιδιωκόμενα να κατακλύσει η δημοκρατία όλους μας, ούτε είμαστε ανεκτοί στο διάλογο. Βλέπουμε και εμείς πρώτα «αριστερούς» ή «δεξιούς» μέσα στις ίδιες τις τάξεις μας  και αδυνατούμε να αποδεχτούμε κάτι καλό ακόμη κι όταν προέρχεται έστω κι από τον ιδεολογικό αντίπαλο. Ξαφνικά δημιουργείται θέμα γιατί όπως σημειώνουν στις θεμελιακές αξίες της αριστεράς δεν είναι δυνατόν να παρευρίσκεται ο άθεος κατά δήλωσή του πρόεδρος σε θρησκευτική τελετή, αλλά την ίδια στιγμή ξεχνούμε την υπέρτατη αξία μας, της υπεράσπισης της κάθε θρησκείας. Πολλές φορές αδυνατούμε να αποδεχτούμε μια άλλη προσωπικότητα προερχόμενη από άλλο κομματικό χώρο και την περνάμε από χίλια κόσκινα ή την αποκλείουμε μη λαμβάνοντας υπόψη ότι έκανε το βήμα να έρθει να μας συναντήσει Παραγνωρίζουμε ταυτόχρονα τις δικές μας αδυναμίες λες και εμείς είμαστε «καθαροί». Χαρακτηριστικό παράδειγμα (από τα τελευταία) είναι η κριτική που ασκείται κυρίως μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο σταθμό «στο κόκκινο» γιατί προσκαλεί ιδεολογικούς αντιπάλους ή γιατί ο Κούλογλου (εξωκομματικός) λέει την άποψή του για τα ψηφοδέλτια.

Κάποιες τελευταίες επισημάνσεις.

Ο φονταμενταλισμός ως χαρακτηριστικό σήμερα κυριαρχεί με διαφορετικό τρόπο στις θρησκείες από εκείνον το δογματισμό και τις ιδεοληψίες σε κόμματα πρόσωπα και κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις. Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και ο πολιτικός δογματισμός, στην περίπτωση του Ισλάμ σε κάποιες περιπτώσεις συναντώνται. Βέβαια βοηθούν και οι κοινωνικές και ταξικές συνθήκες οι οποίες είναι ιδιαίτερα οξυμένες. Γι αυτό δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης το «κέντρο». Έχει ήδη από καιρό συναντηθεί με τη νεοφιλελεύθερη δεξιά.

Εκείνο που κατά τη γνώμη μου θα κάνει τη διαφορά και θα δώσει ελπίδα είναι ότι καλούμαστε ως ΣΥΡΙΖΑ να κυριαρχήσει ως αξία η ανοχή της άλλης ιδέας ή άποψης, του δημοκρατικού διαλόγου, η ανοχή της διαφορετικής προσωπικότητας από εκείνη της δικής μας. Έτσι μόνο θα πετύχουμε στους νεωτερισμούς μας και την αλλαγή της κοινωνίας. Αυτή που άμεσα αλλά και την άλλη που έμμεσα ονειρευόμαστε.

Τώρα δίνουμε τη μάχη των εκλογών! 
Ψηφίζουμε ΣΥΡΙΖΑ με δύναμη κι ελπίδα…