Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Θα ξεκινήσω με κάποιες αναφορές στην πολιτική κατάσταση, η οποία φαίνεται να ξεπερνά κάθε πρόβλεψη. Οι πολίτες της χώρας, οι εργαζόμενοι, οι νέοι άνθρωποι που προβληματίζονται για το μέλλον τους, βλέπουν την ελληνική οικονομία να σέρνεται ολοκληρωτικά πίσω από το άρμα των περίφημων «διεθνών αγορών» - όπως κατ’ ευφημισμόν ονομάζονται τα όρνεα της παγκόσμιας κερδοσκοπίας. Τα συσσωρευμένα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας, αδιέξοδα τα οποία συσσώρευσαν δεκαετίες διακυβέρνησης από τα δύο μεγάλα κόμματα, είναι σήμερα το όχημα για έναν πρωτοφανή εκβιασμό. Η Ελλάδα καλείται σήμερα να ξηλώσει κάθε απομεινάρι των στοιχειωδών εργασιακών δικαιωμάτων, του δημόσιου πλούτου της, του ασφαλιστικού της συστήματος και του κοινωνικού κράτους, προκειμένου να εξασφαλίσει δανεισμό. Και ο δανεισμός αυτός γίνεται με ανοιχτά τοκογλυφικούς όρους.
Η πολιτική της κυβέρνησης είναι απογοητευτική. Και ακόμα περισσότερο απογοητευτική είναι για τους πολίτες που ψήφισαν το κυβερνητικό κόμμα, ελπίζοντας ότι η ήττα της Νέας Δημοκρατίας θα οδηγήσει σε μια αλλαγή πολιτικής. Τέτοια αλλαγή δεν υπήρξε. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μια ολομέτωπη επίθεση στο επίπεδο ζωής, τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των εργαζομένων. Και επειδή αυτή η επίθεση έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί απόγνωση και οργή στη κοινωνία, προσπαθούν να δημιουργήσουν κλίμα «εθνικής συνεννόησης», ενθαρρύνοντας τη συναίνεση της Ν.Δ. στην κυβερνητική πολιτική. Και ο εκλογικός νόμος που προωθείται από την κυβέρνηση, προσπαθεί να «δέσει» την ανεμπόδιστη δικομματική εναλλαγή, να προστατεύσει εκλογικά ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, αδιαφορώντας για τη δημοκρατία, την ισονομία, την αναλογικότητα κ.λ.π.
Είδαμε με θλίψη, προχθές, τον πρωθυπουργό της Ελλάδας στο Νταβός να προσπαθεί να κατευνάσει τους κερδοσκόπους. Έκανε έναν απολογισμό που θα εξόργιζε τους πολίτες αν γινόταν στον ελληνικό δημόσιο χώρο. Είπε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει διακόψει χιλιάδες συμβάσεις υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα και κάνει περικοπές μισθών. Μίλησε για επώδυνα μέτρα, γνωρίζοντας ότι αυτή η λέξη, «επώδυνα» ακούγεται πολύ ευχάριστα στα αυτιά των κουστουμαρισμένων εκπροσώπων της παγκόσμιας κερδοσκοπίας. Υποσχέθηκε ότι πολύ γρήγορα θα ξηλώσει το ασφαλιστικό σύστημα, κάτι που απέφευγε συστηματικά να λέει προεκλογικά. Και για τους αγρότες, που έχοντας περάσει το όριο απελπισίας ξεροσταλιάζουν στα μπλόκα, σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, δήλωσε ότι δεν θα σπαταληθεί ούτε ένα ευρώ. Δεν θα μπορούσε να τα πει καλύτερα σε ένα ακροατήριο όπως αυτό του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός. Αν όμως, είχε πει τα ίδια πράγματα εδώ, απευθυνόμενος στους πολίτες της χώρας, θα είχαν ξεσηκωθεί και οι πέτρες. Γι αυτό και η περίληψη της ομιλίας του διανεμήθηκε και παρουσιάστηκε στα ΜΜΕ, προσεκτικά στρογγυλεμένη.
Πέρα όμως από την ενόχληση που προκαλεί αυτή η στάση απέναντι στις διεθνείς αγορές, η στάση κατευνασμού, για να την πούμε όσο πιο ευγενικά μπορούμε, έχει και ένα σημαντικό πρόβλημα. Δεν πρόκειται να αποδώσει. Οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου δεν την εκλαμβάνουν ως κίνηση καλής θέλησης. Την εκλαμβάνουν ως αδυναμία. Και όσο περισσότερο ο κ. Παπανδρέου και ο κ. Παπακωνσταντίνου τους διαβεβαιώνουν για την νομιμοφροσύνη τους, τόσο περισσότερα ζητάνε. Όσο περισσότερο κρέας πετάς στους καρχαρίες, τόσο περισσότεροι μαζεύονται. Αυτό δεν έχει όριο, είναι ένας κατήφορος χωρίς τέλος. Και αν δεν υπάρξει αντίσταση από την πλευρά της κοινωνίας, δεν πρόκειται να σταματήσει πουθενά. Δεν πρόκειται οι τραπεζίτες να σε δανείσουν φτηνότερα αν διαρκώς τους ξεσκονίζεις.
Η κυβέρνηση, βέβαια, φροντίζει προσεκτικά την δημόσια εικόνα της. Έχει αναλάβει τον ρόλο του καλού χωροφύλακα, την ώρα που οι αγορές και η Κομισιόν παίζουν τον κακό. Και έτσι αποφεύγει το πολιτικό κόστος για την πολιτική που ακολουθεί. Και για την απροσχημάτιστη υπαναχώρηση από τις προεκλογικές της δεσμεύσεις. Σηκώνει τα χέρια, δηλώνει αμέτοχη σε αυτή την λεηλασία, επιχειρεί να δημιουργήσει στους πολίτες την εντύπωση ότι προσπαθεί να θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο. Και έτσι να στρέψει το αίσθημα αδικίας και απόγνωσης που εξαπλώνεται μέσα στην κοινωνία, προς μακρινές κατευθύνσεις.
Λέει λοιπόν η κυβέρνηση: καταλαβαίνουμε ότι βρίσκεστε σε δύσκολη θέση. Και ότι η αγωνία για το μέλλον δεν σας αφήνει να κοιμηθείτε. Καταλαβαίνουμε ότι χάνετε τις δουλειές σας, ακόμα και τις δουλειές τις πλάκας με τις οποίες προσπαθούσατε να ζήσετε. Και ότι ακόμα περισσότεροι ζείτε με την ανησυχία μήπως τις χάσετε μέσα στο επόμενο διάστημα. Αλλά ο κακός δεν είμαι εγώ. Να, ο κακός είναι οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης. Στρέψτε σε αυτούς τον θυμό σας όσο θέλετε. Ούτως η άλλως, δεν δίνουν δεκάρα για την άποψή σας. Και την ίδια στιγμή, εμείς θα παίρνουμε τα απαιτούμενα μέτρα. Θα σπρώξουμε ολόκληρη την κοινωνία μέσα στην οικονομική κρίση, την ανεργία, τη φτώχεια, την ανασφάλεια.
Όμως εμείς δεν ξεχνάμε. Ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ συνοικοδόμησαν με τους εταίρους τους, σοσιαλιστές και συντηρητικούς, ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο που αφήνει τα δημόσια οικονομικά στο έλεος των διεφθαρμένων οίκων αξιολόγησης και των ακόμα πιο διεφθαρμένων επενδυτικών τραπεζών. Ένα πλαίσιο το οποίο δεν επιδιώκει να καθυποτάξει χώρες ή να τιμωρήσει χώρες. Επιδιώκει να καθυποτάξει τους εργαζόμενους σε κάθε χώρα. Τιμωρεί εργαζόμενους και συνταξιούχους, τιμωρεί την εργατική τάξη και τους λαούς ολόκληρης της ευρώπης.
Εμείς, βέβαια, υποδείξαμε έγκαιρα εναλλακτικούς δρόμους για να βγούμε από το σημερινό αδιέξοδο. Περιγράψαμε λύσεις με όρους αριστερού ευρωπαϊσμού, δηλαδή μιας εναλλακτικής αντίληψης για την Ευρώπη των λαών και όχι των χρηματαγορών. Μια αντίληψη που διαπνέει τα κόμματα που συμμετέχουν σήμερα στο Κ.Ε.Α., το μεγαλύτερο πόλο των δυνάμεων της Αριστεράς στην Ευρώπη. Ο αριστερός ευρωπαϊσμός για εμάς δεν είναι μια γενικόλογη αναφορά στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αντιθέτως συνιστά μια επιθετική πρόταση για την οικοδόμηση μιας άλλης Ευρώπης των εργαζομένων και των λαών της. Για τη διεκδίκηση μιας άλλης αρχιτεκτονικής για την οικοδόμηση της Ε.Ε. Πέρα από νεοφιλελεύθερες πολιτικές και συνθήκες που έχουν επιβάλλει οι συντηρητικές και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις στην πορεία οικοδόμησης της Ε.Ε. Ζητήσαμε, λοιπόν, από την κυβέρνηση να διεκδικήσει τον απ’ ευθείας δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αν αυτό ήταν δυνατό ο κρατικός κορβανάς θα γλίτωνε κόστος 4 με 5 δις από τους τόκους. Μιλήσαμε για ουσιαστική πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να εκδοθεί ευρωομόλογο.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, που φαίνεται είναι λιγότερο προσαρμοστικός από τον κ. Παπανδρέου απέναντι στις διεθνείς αγορές, υποστήριξε δημόσια την θέση αυτή. Ο κ. Παπανδρέου αρνείται να την εκφωνήσει, πόσο μάλλον να προχωρήσει σε συντονισμένες κινήσεις με άλλες χώρες της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε ανάλογη κατάσταση, προς μια τέτοια κατεύθυνση. Φαίνεται ότι την αποφασιστικότητά του να ματώσει στην διαπραγμάτευση, όπως ο ίδιος έλεγε, για την υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας, την εξάντλησε σε προεκλογικά ρητορικά σχήματα.
Είπαμε επίσης ότι μια λύση δανεισμού που παρακάμπτει τους κερδοσκόπους των διεθνών αγορών, είναι η έκδοση έντοκου γραμμάτιου του ελληνικού δημοσίου για εσωτερικό δανεισμό, του λεγόμενου, δηλαδή, λαϊκού ομόλογου. Που θα διατεθεί έξω από το τραπεζικό κύκλωμα και από τους όρους που διαμορφώνονται εκεί. Η κυβέρνηση αρνείται να το συζητήσει. Αποφεύγει να τοποθετηθεί, υπεκφεύγει, λέει «θα το εξετάσουμε» και ξεμπερδεύει. Γιατί δεν το εξετάζετε λοιπόν; Η απάντηση είναι προφανής και να μην το κρύβουμε. Για να μην δυσαρεστηθούν οι τράπεζες, οι οποίες ευνοούνται εξαιρετικά από την σημερινή κατάσταση. Αν όμως το βασικό μέλημα της κυβέρνησης είναι πως θα έχει ευχαριστημένες τις τράπεζες και όχι πως θα ανακουφίσει την κοινωνία από αυτές τις αφόρητες πιέσεις, πρέπει να βγει και να το πει ευθέως.
Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής άλλωστε εγκατέλειψαν την δέσμευσή τους για δημόσια παρέμβαση στο τραπεζικό σύστημα. Μια παρέμβαση που θα μπορούσε να σπάσει το τραπεζικό καρτέλ, το ισχυρότερο καρτέλ της χώρας, το οποίο αφού ενισχύθηκε με 28 δις για να γλυτώσει την κρίση, στραγγαλίζει σήμερα οικονομικά την κοινωνία και κερδοσκοπεί με την κρίση. Το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να ακουμπήσει αυτά τα συμφέροντα, είναι προφανές. Χάιδεψε προεκλογικά τα αυτιά των ψηφοφόρων, για να τους πείσει ότι έχει εναλλακτικό σχέδιο για την οικονομία. Και σήμερα ξεσκονίζει τους τραπεζίτες για να παραστήσει το καλό παιδί των αγορών.
Το κυρίαρχο ερώτημα, λοιπόν, είναι : Υπάρχει διέξοδος;
Η απάντηση είναι ναι. Είναι ο δρόμος των μαζικών κοινωνικών αντιστάσεων. Είναι αυτό που φοβούνται σήμερα περισσότερο από οτιδήποτε οι υψηλοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου, στην Ευρώπη και μέσα στη χώρα. Σήμερα η Ελλάδα είναι το πειραματόζωο του ευρωπαϊκού καπιταλισμού μετά την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση. Της κόβουν σιγά σιγά το οξυγόνο για να δουν πόσο μπορεί να αντέξει. Ώστε αύριο που θα έρθει η σειρά της Ισπανίας και μεθαύριο της Πορτογαλίας και ούτω κάθε εξής, να γνωρίζουν μέχρι που μπορούν να φτάσουν.
Αν, όμως, οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι φτωχοί, ενώσουν την φωνή και τις δυνάμεις τους, αν οργανώσουν την αντίσταση απέναντι σε αυτά τα σχέδια, το ξήλωμα του ασφαλιστικού συστήματος, η γενίκευση της εργασιακής ανασφάλειας, η διάλυση του κοινωνικού κράτους δεν θα φαίνονται πια τόσο αυτονόητα πολιτικά εργαλεία στους διαμορφωτές κοινής γνώμης. Τα σχέδια του κεφαλαίου και των αγορών σταματάνε μονάχα στον δρόμο. Μπορούμε να τους σταματήσουμε και το ξέρουν. Ένα ενωμένο, ισχυρό κίνημα κοινωνικής αντίστασης μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς. Μπορεί να επιβάλλει μια άλλη πολιτική. Που θα αναζητά την έξοδο από τη κρίση μέσα από τους δρόμους της ανάπτυξης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Που θα ανοίγει τον δρόμο για τους κοινωνικούς αγώνες σε ολόκληρη την Ευρώπη, ώστε να ανατραπεί ο χρεοκοπημένος πια νεοφιλελευθερισμός.
Γιατί – οφείλουμε αυτό να το πούμε – η οπτική των κοινωνικών αντιστάσεων δεν μπορεί να είναι μια οπτική εθνικής περιχαράκωσης. Είναι μια οπτική που βλέπει την αλλαγή των συσχετισμών, μόνο μέσα από την κοινή και συντονισμένη δράση των εργαζομένων και των κινημάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Είναι προφανές ότι η συγκυρία σήμερα, χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά μια αξιόμαχη και δυνατή αριστερά. Μια αριστερά που θα ηγεμονεύσει στους δρόμους, στην βουλή και στις ιδέες. Που θα οργανώνει αγώνες και κοινωνικές αντιστάσεις, που θα δείχνει έναν εναλλακτικό δρόμο, θα εμπνέει και θα ανοίγει δρόμους, θα δίνει ελπίδα και δεν θα τρώγεται διαρκώς με τον εαυτό της, δεν θα τρώει διαρκώς τις σάρκες της.
Ίσως ακούγεται πια μονότονο και κοινότυπο αλλά η εικόνα που δίνουμε το τελευταίο διάστημα απέχει πολύ από τις ανάγκες της συγκυρίας, απέχει πολύ από τις απαιτήσεις των μελών μας και από τη διάθεση του κόσμου που μας στηρίζει και μας παρακολουθεί. Είναι γεγονός ότι το προηγούμενο καλοκαίρι περάσαμε μια βαθιά κρίση. Κρίση ηθική και αξιακή. Κρίση που κλόνισε την εμπιστοσύνη του κόσμου μας στο πολιτικό μας σχέδιο.
Παρ’ όλα αυτά, καταφέραμε και δείξαμε ψυχραιμία και αποφασιστικότητα να στηρίξουμε τις συλλογικές μας αποφάσεις και τις κεντρικές μας επιλογές. Επιλογές που θέσαμε και στη κρίση των πολιτών και παρά τις δυσκολίες είχαμε ένα εξαιρετικό εκλογικό αποτέλεσμα. Δεν προλάβαμε όμως να πάρουμε ανάσα, να οργανώσουμε τη δουλειά μας στις νέες συνθήκες και όσοι προεκλογικά είχαν ετοιμαστεί να μας ψάλουν, σα να μη κατάλαβαν το μήνυμα της κοινωνίας, απλά ανέστειλαν για λίγες ημέρες τους σχεδιασμούς τους. Η αλήθεια είναι ότι περάσαμε είκοσι μέρες μετεκλογικής ηρεμίας. Είκοσι όμως, μη το παρακάνουμε κιόλας και συνηθίσουμε στην ηρεμία.
Σήμερα τρεις μήνες μετά τις εκλογές και έχουμε αρχίσει σιγά σιγά να ξαναβρίσκουμε το γνώριμο κακό εαυτό μας. Τι κι αν η πραγματικότητα άλλα έδειξε. Αν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τους προσωπικούς μας σχεδιασμούς, τόσο το χειρότερο για τη πραγματικότητα. Και εδώ έχουμε πολλούς σχεδιασμούς. Διαφορετικούς αλλά εξίσου φυγόκεντρους από τη συλλογική μας πορεία, που βρίσκουν έδαφος σε ένα κλίμα διαρκούς αμφισβήτησης της ενότητας και της προοπτικής του χώρου μας. Και για να είμαστε ειλικρινείς, βρίσκουν έδαφος εξαιτίας των δικών μας χρόνιων και δομικών αδυναμιών. Αδυναμιών που όσο αρνούμαστε να τις προσεγγίσουμε νηφάλια και να βρούμε λύσεις τόσο θα ανακυκλώνουν ένα κλίμα αστάθειας και αβεβαιότητας για το πολιτικό μας σχέδιο, για την ενότητα και τη προοπτική τόσο του ΣΥΝ όσο και του ΣΥΡΙΖΑ. Και είναι άδικο να δίνουμε αυτή την εικόνα στον κόσμο της αριστεράς.
Έχουμε κουράσει πια τον κόσμο της αριστεράς. Αυτόν τον κόσμο που σε κάθε κρίσιμη στιγμή, όπως στις τελευταίες εκλογές, μπαίνει στο προσκήνιο δυναμικά για να σηκώσει την υπόθεση στις δικές του πλάτες. Αυτός ο κόσμος δε μας χρωστάει τίποτα να του ανταποδίδουμε διαρκώς μια εικόνα άγονων συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων. Σε αυτό τον κόσμο χρωστάμε. Απέναντι στον κόσμο αυτό, έχουμε την υποχρέωση να δούμε σοβαρά τα προβλήματα μας και να κάνουμε αποφασιστικά βήματα για να τα ξεπεράσουμε.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Ας δούμε με ρεαλισμό και ευθύνη τα προβλήματα και τις αδυναμίες μας, χωρίς όμως αυτό να μας οδηγήσει και στο άλλο άκρο: να υιοθετούμε μια άδικη και μηδενιστική αποτίμηση της μέχρι τώρα πορείας μας. Αυτό το κόμμα, με τις αδυναμίες, τις αντιφάσεις και τα πισωγυρίσματά του έχει προσφέρει πολλά και έχει να προσφέρει ακόμα περισσότερα. Και τα στελέχη του, τα οποία τελευταία δέχονται κριτική η οποία πολλές φορές στερείται πολιτικής βάσης, έχουν καταθέσει στη κοινή μας προσπάθεια χρόνια από τη ζωή τους. Και έχουν καταφέρει να κρατήσουν αυτό το κόμμα όρθιο σε πολύ πιο δύσκολες στιγμές. Τον καιρό που πολλοί στρέφανε ευήκοα ώτα στις εκσυγχρονιστικές σειρήνες. Και ας μην υποτιμάμε τη συμβολή τους σε μια δημιουργική πορεία υπό αντίξοες συνθήκες που ανέδειξε πολιτικές για την ανάπτυξη διεθνών κινημάτων, κινημάτων νεολαίας, κινημάτων πόλης. Κινήματα δυναμικά, αποτελεσματικά, πρωτότυπα. Αυτό το κόμμα συνέβαλε τα μέγιστα στην ενότητα δράσης της αριστεράς στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ.
Ας μην μηδενίζουμε, λοιπόν, όσα σημαντικά καταφέραμε, ούτε και όλη την πορεία από το 5ο Συνέδριο μέχρι σήμερα. Έχουν γίνει συγκεκριμένα και σοβαρά βήματα. Έχουμε επεξεργαστεί ένα πρόγραμμα που εγκρίθηκε από μια μεγάλη πλειοψηφία στο τελευταίο προγραμματικό συνέδριο, μια ψηφοφορία που υπερέβη σημαντικά τις παραδοσιακές διαχωριστικές μεταξύ των τάσεων. Ένα πρόγραμμα που αγκαλιάστηκε ευρύτερα τόσο από τα μέλη του κόμματος όσο όμως και από τη κοινωνία, που ανταποκρίθηκε θετικά, όποτε έγινε κατορθωτό να της το παρουσιάσουμε με τρόπο κατανοητό και συγκροτημένο. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο στη δουλειά μας. Μας βοήθησε σημαντικά στο να γίνει πιο αξιόπιστη κα πιο δυναμική η πολιτική μας παρέμβαση. Και μπορεί να αξιοποιηθεί ακόμα περισσότερο σε μια πορεία αμφισβήτησης της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού. Μπορεί να μας βοηθήσει να εμπνεύσουμε πλατιές κοινωνικές δυνάμεις. Και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός μαζικού μαχητικού κινήματος, γύρω από συγκεκριμένα ώριμα αιτήματα. Γιατί το πρόγραμμα της αριστεράς, δεν είναι άθροισμα ιδεών που κατατίθεται στον διάλογο μεταξύ πολιτικών δυνάμεων. Πρώτα από όλα απευθύνεται στην κοινωνία και την δική της στήριξη ζητάει.
Βασικό προαπαιτούμενο, λοιπόν, για να προχωρήσει, είναι να αποκτήσει στήριξη από όσο το δυνατόν ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις. Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε όμως ότι οι βρισκόμαστε σε ένα πολιτικό και κοινωνικό τοπίο που έχει αλλάξει ριζικά τα δύο τελευταία χρόνια. Η κυβερνητική εναλλαγή από μόνη της είναι μια σημαντική αλλαγή. Πόσο μάλλον η βαθιά καπιταλιστική κρίση που χτυπάει πια την ελληνική οικονομία και επιδρά καταλυτικά στις κοινωνικές σχέσεις αλλά και στο πεδίο διαμόρφωσης πολιτικής. Μια κρίση που παρότι την προβλέψαμε πρώτοι, έχει δημιουργήσει σημαντικές δυσκολίες και νέες συνθήκες στη πολιτική μας παρέμβαση.
Και επειδή πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και σοβαροί στην εξέταση των αδυναμιών μας, καλό είναι να παραδεχθούμε ότι η παρέμβασή μας στους κοινωνικούς χώρους δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Και ειδικά στους χώρους της επισφαλούς εργασίας, εκεί που οι νέοι άνθρωποι αγωνίζονται να επιβιώσουν με 500 και 600 ευρώ και χωρίς δικαιώματα, εκεί που οι απολύσεις είναι ένα καθημερινό φαινόμενο. Η σύνδεσή μας με τα στρώματα που θέλουμε να εκπροσωπούμε καθυστερεί σημαντικά. Και η εμβέλεια των αριστερών προτάσεων και ιδεών, μέσα σε συνθήκες σοβαρής κρίσης του συστήματος, παραμένει περιορισμένη. Υπάρχουν σοβαρές αιτίες γι αυτό. Και νομίζω ότι πολύ σωστά τα μέλη του κόμματος, που συμμετείχαν μαζικά στις συσκέψεις του προηγούμενου διαστήματος, μας το επισημαίνουν.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Στο πλαίσιο μιας ειλικρινούς αποτίμησης της πορείας μας, οφείλουμε να παραδεχθούμε πως στα δυο χρόνια από το 5ο Συνέδριο, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και σε σχέση με το συμμαχικό μας σχήμα, τον ΣΥΡΙΖΑ.Ο ΣΥΡΙΖΑ, αποτέλεσε την στρατηγική μας επιλογή. Μια επιλογή συνειδητή, με στόχο την ευρύτερη δυνατή συσπείρωση των δυνάμεων της αριστεράς και της οικολογίας. Με απολύτως δική μας ευθύνη, όμως, πολλές φορές μετατράπηκε από πεδίο σύγκλισης και συμπόρευσης ευρύτερων δυνάμεων σε πεδίο αντιπαραθέσεων και ανταγωνισμού. Βεβαίως στην πορεία του χρόνου ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αποκτήσει βαθιές ρίζες, δεν είναι πια ένα σχήμα εκλογικής καταγραφής. Και στη συνείδηση του κόσμου, ιδίως στη περιφέρεια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καμία σχέση με τις άγονες αντιπαραθέσεις και τους ανταγωνισμούς των συνιστωσών που συναντά κανείς σε κεντρικό επίπεδο. Υπό μια έννοια, δηλαδή, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πια ένα σχήμα που ξεπερνάει όλους όσους το συναπαρτίζουν. Έχει όμως και πολλά προβλήματα.
Υποχρέωσή μας είναι να δούμε τις αδυναμίες και τα προβλήματα αυτά, να αναζητήσουμε λύσεις και να προχωρήσουμε ακόμα πιο μπροστά. Όχι να πάμε προς τα πίσω. Οι σοβαρές τριβές στο εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, μας πήγαν πίσω από την κεντρική στρατηγική αντίληψη του εγχειρήματος, την ενότητα. Και βέβαια αφήσαμε χώρο και για επιθέσεις εναντίον μας, χωρίς να δώσουμε αποτελεσματικά την μάχη της ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας.
Τέλος, υπάρχει πάντα η αίσθηση ότι η σημερινή κατάσταση αφήνει πάρα πολύ χώρο για προσωπικές επιδιώξεις και πρακτικές που δεν έχουν σχέση με τις αξίες της αριστεράς που εδράζονται στην ανιδιοτελή στράτευση, γεγονός που θλίβει και απογοητεύει βαθύτατα τον κόσμο της αριστεράς.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Όλα τα παραπάνω σχετίζονται σοβαρά με δομικές αδυναμίες στον τρόπο συγκρότησης και δουλειάς που έχουμε υιοθετήσει.
Υπάρχει αδυναμία πολιτικής σύνθεσης στα όργανα.
Υπάρχει αδυναμία να ξεκαθαρίζουμε τις επιλογές μας και τις επιδιώξεις μας.
Υπάρχουν φαινόμενα γραφειοκρατικής λειτουργίας.
Υπάρχει πρόβλημα αποτελεσματικότητας που αφυδατώνει την πολιτική μας δράση και την στερεί από την αναγκαία δυναμική.
Υπάρχει δυσκολία να ορίσουμε και να εκφράσουμε με ολοκληρωμένο τρόπο την πολιτική μας ταυτότητα και να προχωρήσουμε πιο σοβαρά τις πολιτικές και ιδεολογικές μας επεξεργασίες.
Με όλα αυτά ανοιχτά, είναι δύσκολο να εμπνεύσουμε τον κόσμο και ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους.
Αυτή είναι η πηγή των προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίσαμε στο προηγούμενο διάστημα. Και το να τα βάζουμε συνεχώς κάτω από το χαλί, όπως κάναμε πολλές φορές μέχρι σήμερα, δεν βοηθάει πλέον. Οφείλουμε όλα αυτά να τα δούμε κατάματα, να τα κουβεντιάσουμε, να τα αντιμετωπίσουμε και να προχωρήσουμε. Μαγικές λύσεις εγώ δεν γνωρίζω, σίγουρα όμως δεν είναι λύση να μην αναγνωρίζουμε το πρόβλημα. Σίγουρα δεν είναι λύση να κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε. Σίγουρα δεν είναι λύση να μην αφουγκραζόμαστε το γόνιμο προβληματισμό που επικρατεί στις πολιτικές μας κινήσεις, στη βάση του κόμματος. Και οι Περιφερειακές συσκέψεις ήταν μια ιδιαίτερα χρήσιμη διαδικασία γιατί αποτύπωσε εύγλωττα την πραγματική εικόνα των προσδοκιών και των απαιτήσεων του κόσμου μας, από την ηγεσία του κόμματος. Μια εικόνα που πολλές φορές δεν είναι εύκολο να καταγραφεί στις συνεδριάσεις των εκτελεστικών οργάνων.
Για όσους, λοιπόν, παρακολουθήσαμε αυτές τις συσκέψεις, το μήνυμα είναι απολύτως ευκρινές. Η κοινή απαίτηση των μελών μας, ανεξαρτήτως σε ποιο ρεύμα ιδεών εντάσσονται, είναι να σταματήσουμε να δίνουμε εικόνα Βαβυλωνίας και να προχωρήσουμε μπροστά. Και ο καλύτερος, ο πιο δημοκρατικός τρόπος για να το πετύχουμε, είναι να προχωρήσουμε με βάση τα όσα προβλέπει το καταστατικό μας σε συνέδριο. Σε ένα συνέδριο σύνθεσης ανάκαμψης, αναγέννησης της συλλογικής μας λειτουργίας. Σε ένα συνέδριο προωθητικής επανεκκίνησης του Συνασπισμού.
Ας αφήσουμε λοιπόν πίσω μας μια ανούσια πια συζήτηση επί της χρησιμότητας της διαδικασίας και ας προχωρήσουμε στην ουσία.
Ας βοηθήσουμε όλοι ώστε να ξεκολλήσουμε από τη παραλυσία και την εσωστρέφεια.
Ας βοηθήσουμε όλοι με αίσθηση ηγετικής ευθύνης, ώστε να ξαναβρούμε το νήμα της δημιουργικής σύνθεσης, της ενότητας μέσα από τη διαφορετικότητα, του σεβασμού στη δημοκρατία και στη βούληση των μελών.
Ας ξαναπιάσουμε το νήμα των πιο δημιουργικών στιγμών της ιστορίας του κόμματός μας που ήταν η δημιουργική αντιπαράθεση των ιδεών και όχι των μηχανισμών και ας τολμήσουμε όλοι μαζί να αλλάξουμε μοντέλο λειτουργίας, κάνοντας μια νέα αρχή για τον ΣΥΝ, δίνοντας μια νέα ώθηση στο ΣΥΡΙΖΑ.
Για να ξαναβρεθούμε στο πλάι των πραγματικών αγωνιών της κοινωνίας, για να ξαναδώσουμε έμπνευση στο κόσμο της αριστεράς, για να ξαναγίνουμε η ελπίδα μιας διαφορετικής προοπτικής για τον τόπο.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Θέλω σε αυτό το σημείο να ξεκαθαρίσω ορισμένα πράγματα.
Πρώτον : Το θέμα της εξωστρέφειας
Κάποιοι σύντροφοι ζητούν να μην πάμε σε συνέδριο, γιατί σήμερα είναι ανάγκη να επιδείξουμε την μεγαλύτερη δυνατή εξωστρέφεια. Η άποψή τους είναι σεβαστή. Θα τη καταθέσουν άλλωστε και στην Κεντρική Επιτροπή. Αυτό που εγώ πιστεύω είναι ότι η μεγαλύτερη δυνατή εξωστρέφεια μπορεί να διασφαλιστεί μόνο μέσα από μια σοβαρή ενασχόληση με τα προβλήματα που μας ταλανίζουν για να βρούμε λύσεις. Συλλογικά και συντεταγμένα. Λύσεις που θα μας δώσουν τους όρους για πιο σοβαρή πολιτική δουλειά και περισσότερη αποτελεσματικότητα. Που θα βγάλει τα βαρίδια από τις καρδιές του κόσμου της αριστεράς. Και που θα μας λύσει τα χέρια ανοίγοντας τον δρόμο για μια πιο ουσιαστική και αποτελεσματική δράση μέσα στους κοινωνικούς χώρους.
Δεύτερον : Το θέμα της πολιτικής συνεννόησης.
Κάποιοι σύντροφοι που διαφωνούν με την ανάγκη διεξαγωγής έκτακτου συνεδρίου, μίλησαν για την ανάγκη να υπάρξει μέσα στο κόμμα μια νέα πολιτική συνεννόηση. Το τι θα γίνει με το θέμα του Συνεδρίου θα το αποφασίσει η Κεντρική Επιτροπή, λαμβάνοντας υπ όψιν και την συζήτηση που έγινε στις κομματικές συσκέψεις. Αλλά θέλω να επισημάνω ότι το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Δεν υπάρχει δηλαδή το σχήμα ή συνέδριο ή πολιτική συνεννόηση. Είναι οξύμωρο. Αν ήταν έτσι θα έπρεπε να καταργήσουμε τα συνέδρια για να έχουμε συνεννόηση. Πιστεύω ότι όλα τα μέλη του κόμματος περιμένουν σε κάθε περίπτωση από τα κορυφαία στελέχη όλων των ρευμάτων και των τάσεων, που μίλησαν και έγραψαν για την ανάγκη πολιτικής συνεννόησης, να ακούσουν σήμερα χειροπιαστά πράγματα προς αυτή τη κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση θα είναι μεγάλο κέρδος για το κόμμα.
Τρίτο και σημαντικότερο:
Δεν θα κάνουμε συνέδριο για ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Ποτέ στην ιστορία μας δεν έχει γίνει τέτοιο συνέδριο και ούτε πρόκειται να γίνει. Αυτό που θα κάνουμε είναι ένα συνέδριο το οποίο θα κουβεντιάσει πολιτικά, πάνω σε όλα τα σοβαρά προβλήματα της συγκυρίας και στις απαντήσεις που πρέπει να δώσουμε. Και παράλληλα, θα κουβεντιάσει και θα αντιμετωπίσει με τον πιο δημοκρατικό τρόπο, δηλαδή με την μέγιστη δυνατή αντιπροσώπευση της βάσης, τα ζητήματα κομματικής λειτουργίας. Ας μην το φοβόμαστε λοιπόν . Στην συζήτηση που θα ανοίξει, οφείλουμε να δώσουμε απαντήσεις σε όλα όσα μας απασχόλησαν τον τελευταίο καιρό. Νομίζω ότι αυτή η συζήτηση, και με αφορμή τα προβλήματα που προέκυψαν το προηγούμενο διάστημα, έχει ανοίξει ήδη. Οι διαμάχες που κατά καιρούς ξεσπάνε, έχουν την τάση να απολυτοποιούν τις απόψεις αποδυναμώνοντας τις ουσιαστικά. Και να θέτουν μια σειρά από διλήμματα που είναι εν πολλοίς άνευ περιεχομένου.
Σήμερα δεν υπάρχει το δίλημμα αν κάνουμε προγραμματική αντιπολίτευση ή δομική ή κινηματική αντιπολίτευση. Το πρόγραμμα μας αμφισβητεί με τρόπο ρητό τις δομές του συστήματος. Είναι η πρόταση μας στην κοινωνία. Ανάλυση, ιδέες και αιτήματα που μπορούν να ακουμπήσουν και να κινητοποιήσουν την πλειοψηφία της κοινωνίας. Να δημιουργήσουν κινήματα. Το πρόγραμμά μας λοιπόν είναι πρόγραμμα δομικών αλλαγών, πρόγραμμα τροφοδότης κινημάτων. Αξιόπιστο εργαλείο για δομική αντιπολίτευση στις κυβερνητικές επιλογές.
Σήμερα το δίλημμα δεν είναι έξω από την Ευρώπη ή απόλυτη πειθαρχία στις κεντρικές επιλογές των Βρυξελλών. Δεν μας συγκινεί η εθνική συναίνεση , δε μας συγκινεί η εθνική αναδίπλωση. Μας εμπνέει και μας κινητοποιεί το όραμα του κοινού σοσιαλιστικού μέλλοντος με τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Γι’ αυτό και διεκδικούμε μια ριζική προοδευτική στροφή σε Ελλάδα και Ευρώπη. Φιλοδοξούμε να περιγράψουμε με σαφήνεια και καθαρότητα την ευρωπαϊκή διάσταση μιας αριστερής ριζοσπαστικής πολιτικής, καθώς και τις συγκρούσεις που πρέπει να γίνουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ανατροπή των σημερινών συσχετισμών.
Σήμερα δεν υπάρχει το δίλημμα να διαλυθεί ο ΣΥΡIΖΑ ή να ενσωματωθούμε σε αυτόν. Γνωρίζουμε ότι το έργο αυτών που θέλουν να ενώνουν είναι πάντα πιο δύσκολο από το έργο αυτών που θέλουν να διασπούν. Οφείλουμε να περιγράψουμε ποιόν ΣΥΡΙΖΑ θέλουμε, στο πλαίσιο της στρατηγικής μας επιλογής για την ενότητα των δυνάμεων της Αριστεράς και της Οικολογίας, με απόλυτο σεβασμό στην αυτονομία της κάθε μίας και στις μεταξύ τους πολιτικές διαφορές. Και βεβαίως με εγγυήσεις για το δικαίωμα των ανένταχτων να συμμετέχουν ισότιμα στην διαμόρφωση των αποφάσεων.
Σήμερα το δίλημμα δεν είναι αν ο στόχος μας είναι οι μεταρρυθμίσεις ή η ανατροπή του συστήματος. Οφείλουμε να δώσουμε με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη θεωρητική και πολιτική επάρκεια το πλαίσιο για τις ώριμες κοινωνικές αλλαγές καθώς και για την εναλλακτική διέξοδο από την σημερινή κατάσταση.
Τέλος, σήμερα το δίλημμα δεν είναι αν θα υπάρχουν τάσεις ή όχι μέσα στο κόμμα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να ξεκαθαριστεί το πλαίσιο πολιτικής λειτουργίας. Και μαζί να διευκρινιστούν οι τρόποι με τους οποίους οι δημοκρατικά αποφασισμένες πολιτικές θέσεις του κόμματος θα βγαίνουν με τρόπο ισχυρό και αποτελεσματικό προς τα έξω και δεν θα αυτοακυρώνονται από τα εσωτερικά προβλήματα λειτουργίας. Και θέλω εδώ να ξεκαθαρίσω ότι δεν επιδιώκεται η φίμωση κανενός. Η ελεύθερη διατύπωση θέσεων και απόψεων είναι ένα ζήτημα. Η ευθύνη όλων μας να διατυπώνονται και να προωθούνται οι θέσεις και οι επιλογές του κόμματος με τρόπο ξεκάθαρο, σαφή και αποτελεσματικό, είναι ένα άλλο. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Το ένα είναι ζήτημα δημοκρατίας. Το άλλο είναι το πραγματικό πρόβλημα εξωστρέφειας. Θα πάμε και με τα δύο. Η δημοκρατία και η ανοιχτή διατύπωση απόψεων στον Συνασπισμό δεν απειλείται από κανέναν. Για το κόμμα μας είναι κατάκτηση. Αυτό το οποίο χρειάζεται όμως είναι μια νέα δυναμική στις κομματικές λειτουργίες και στην κομματική δουλειά.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Θα κλείσω λέγοντας, ότι παρακολουθώντας τις συσκέψεις και μιλώντας με πολλούς συντρόφους στη βάση του κόμματος, αισθάνθηκα ότι ο κόσμος περιμένει από μας και μια άλλη κουλτούρα και συμπεριφορά. Εκτός από το να υπερασπιζόμαστε με πάθος τις επιλογές μας, τις διαδρομές μας, την ιστορικότητά μας- ο καθένας και η καθεμιά- τις τάσεις μας και την ορθότητα των επιλογών μας. Εκτός από το να κάνουμε σκληρή κριτική στις άλλες απόψεις, ο κόσμος που μας παρακολουθεί, περιμένει από μας να κάνουμε καμιά φορά και την αυτοκριτική μας. Όλοι μας.
Και ξεκινώντας πρώτος, να πω ότι Θεωρώ πως στα μέχρι σήμερα προβλήματα, έχει και ο πρόεδρος του κόμματος σημαντικό μερίδιο ευθύνης. Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, το νεαρό της ηλικίας του προέδρου, δεν τον απαλλάσσει από τις ευθύνες αυτές. Αντίθετα τον επιβαρύνει ακόμα περισσότερο. Θεωρώ, λοιπόν, ότι τα στοιχεία κριτικής που ενδεχομένως θα ακουστούν σήμερα, θα είναι εξαιρετικά εποικοδομητικά για τη συζήτηση. Και εξ ίσου εποικοδομητική θα είναι και η αυτοκριτική μας. Ας την τολμήσουμε, λοιπόν, έχοντας συναίσθηση ότι είμαστε μπροστά σε μια σημαντική καμπή της πορείας του κόμματος. Στο χέρι μας είναι να κάνουμε τα μεγάλα βήματα που απαιτούνται, ώστε να αντιστοιχηθούμε με τις απαιτήσεις των καιρών, για μια Αριστερά που πραγματικά έχει ανάγκη σήμερα η ελληνική κοινωνία.
